De grenspalen in de Peel.

De Peel, een moeras ontstaan op de Peelrandbreuk, was vroeger moeilijk toegankelijk en vormde de grens tussen de vroegere landsdelen Gelre en Brabant. De Peel kon maar op enkele plaatsen goed gepasseerd worden, zoals van Venray naar Milheeze-Bakel via de Bakelsedijk, die in Merselo nog dezelfde naam heeft. Aan deze weg lag op de grens de boerderij en “logement-tapperij De Hazenhut”, bij de oudere mensen nog goed bekend. Thans is deze boerderij een onderdeel van Luchtmachtbasis De Peel.

Ondanks de slechte toegankelijkheid was de Peel van oudsher vele malen aanleiding tot fikse ruzies tussen de bewoners aan beide zijden van de grens. Grenspalen werden dan ook regelmatig gestolen of verplaatst. Vooral tussen de dorpen en buurtschappen Bakel, Milheeze, Deurne en Liessel aan de Brabantse kant en Merselo en Venray aan de Gelrese kant. Niet zo verwonderlijk als men weet dat de bewoners van de Peel voor een groot gedeelte afhankelijk waren van dezelfde Peel. Men ging er heideplaggen steken als voedsel en strooisel voor het vee, er werd turf gestoken voor de nodige brandstof, schapen en runderen werden er geweid en bijenkasten geplaatst voor honing.

Naast ruzies over de exacte plaats van de grens ging het vaak over illegaal turf steken en het weiden van vee op elkaars grondgebied. Ook over illegaal geplaatste bijenkorven – zelfs vanuit Goch en Straelen – liepen de ruzies hoog op. De in de Peel gewonnen honing was vaak van uitstekende kwaliteit. Dit alles resulteerde in veel onrust, uitlopend op valse getuigenissen, in beslagnames, arrestaties, gijzelingen, vechtpartijen en zelfs moord en doodslag.

Rond 1550 legde Karel V de vrede op en verbood de bewoners in het betwiste gebied te komen, waarna een rustige tijd aanbrak. In 1629 werd Den Haag de baas in de Meijerij van Den Bosch en Gelre en Brabant werden weer vijanden en dus laaiden de ruzies weer op. In 1716 werd hier een eind aan gemaakt, waarbij een rol was weggelegd voor Pruisen, dat als bondgenoot van Den Haag uit de erfenis van de Spaanse Nederlanden het gebied van het Overkwartier van Gelre  erbij kreeg.

Bij het “Tractaet van Venlo 1716” werd de grenskwestie geregeld, wel tot ongenoegen van de Brabantse dorpen, die vonden dat ze van een groot deel van hun Peel bestolen waren. De grens werd tussen beide staten ingemeten, uitgezet en voorzien van 7 hardstenen grenspalen met inscriptie. Tussen de grenspalen werd een nieuwe sloot gegraven. Dit alles werd met militaire macht gerealiseerd en deze grens vormt alweer bijna 300 jaar de grens tussen de huidige provincies Noord-Brabant en Limburg.

In 2004 is door een commissie, bestaande uit leden van heemkundestichtingen uit De Rips, Deurne, Venray, Merselo en Ysselsteyn, een begin gemaakt om deze historische grenspalen en hun omgeving te reconstrueren. Al spoedig bleek dat dit een enorme klus zou worden omdat men hiervoor afhankelijk was van de medewerking van 7 gemeentes (St. Anthonis, Gemert-Bakel, Venray, Horst aan de Maas, Sevenum, Helden en Deurne) en van vele grondeigenaren.

Ook het financiele aspect was aanleiding om professionele hulp te zoeken, welke gevonden werd bij de gemeente Deurne. Dit alles heeft er toe geleid dat het gehele project, mede dank zij financiele steun van bovengenoemde gemeentes, de provincies Noord-Brabant en Limburg, het Waterschap Aa en Maas, het ANWB-fonds en een Europese bijdrage, op woensdag 24 juni j.l. op een ludieke manier geopend is.

De 7 palen hebben een prominente plek gekregen in het landschap. Aan ene zijde is de naam GELRE en aan de andere de naam BRABANT gebeiteld. Ook staat er een informatiebord bij.

De namen van de palen zijn: VREDEPAAL, Paal LANGE RIJSER, Paal GROTEN BERG, Paal VOSSENHOLEN, ZERKENPAAL, Paal tussen BROEMEER en SOEMEER, EIJNDENPAAL.

Een bezoek aan deze palen is goed in te passen in een fietsroute en garandeert een  mooi uitstapje met een vleugje zeer oude geschiedenis.

Een folder met meer informatie is te krijgen bij VVV Venray.